"Nad Niemnem" to najbardziej znana powieść Elizy Orzeszkowej, która ukazała się w 1888 roku. Ze względu na barwne opisy, wyrazistych bohaterów i odwołania historyczne dzieło porównywano do Mickiewiczowskiego "Pana Tadeusza".
Jest to też jeden najważniejszych utworów literatury polskiej podejmujący tematykę powstania styczniowego, którego 160–lecie obchodzone jest w 2023 roku.
